Fugees: één plaat, wereldgeschiedenis

Rapgroep Fugees uit New Jersey bracht één succesvolle plaat uit. Maar wat voor één. De overweldigende klassieker The Score brak alle records en rekte de grenzen op van wat met rapmuziek mogelijk was.

Zo lang waren ze niet bij elkaar: Wyclef Jean, zijn jongere neef Pras Michel, en Lauryn Hill die in 1992 rapgroep Fugees oprichtten. Maar in die paar jaren waarin ze samen optrokken, waren de leden van het hiphoptrio op een tijdloze triomftocht die drie decennia later in de geschiedenis van rap nog steeds op eenzame hoogte staat.

Die zegetocht begon niet direct. Toen ze dertig jaar geleden met hun groep begonnen, waren de Fugees nog hard op zoek naar een eigen plek en geluid in een uiterst divers hiphopklimaat. Ze debuteerden begin 1994 op het hoogtepunt van wat ook wel de Golden Era van rapmuziek wordt genoemd, met Blunted On Reality bij Ruffhouse/Columbia.

The Score

Die plaat flopte commercieel en is een vaak vergeten voetnoot in de geschiedenis van de groep. Onterecht, want dit debuut vormde een belangrijke eerste stap op weg naar wat een van de invloedrijkste succesverhalen in de popmuziekscene van de jaren negentig zou zijn: de release van het tweede album van Fugees. De overweldigende moderne klassieker The Score uit 1996, dat met wereldhits Fu-Gee-La, Ready Or Not en de ijzersterke coverversies Killing me Softly en Marley-klassieker No Woman, No Cry al snel uitgroeide tot het bestverkopende album dat een rapgroep ooit gemaakt had.

Op het debuutalbum van Fugees zijn al de schetsen te horen van het eigenzinnige muzikale geluid en de artistieke richting die van de drie leden twee jaren later absolute wereldsterren zouden maken. Wyclef Jean, Pras en Lauryn Hill experimenteerden op Blunted On Reality met een benadering van rap die paste bij hun gemeenschap en achtergrond, en hun waaier aan muzikale voorkeuren.

Haïti

De op Haïti geboren Wyclef Jean en Pras waren zonen van priesters, muzikaal gevormd door Caribische muziek, gospel, rap en soul. Lauryn Hill was een ijzersterke MC en soulzangeres. Met name in de samenwerking met producer Salaam Remi, die enkele nummers op het album remixte, werden de eerste bouwstenen gelegd voor de later zo succesvolle Fugees-sound. Remi werkte in de studio met zowel Amerikaanse rappers als Jamaicaanse artiesten en hij hielp de Fugees de weg te wijzen naar een minder schetsmatig en rauw, meer coherent eigen hitgeluid op basis van hun verschillende invloeden.

The Score was pas het tweede rapalbum in de geschiedenis dat genomineerd werd voor een Grammy Award voor Album van het Jaar en het groeide uit tot een voor het genre rap ronduit spectaculair verkoopsucces. Het was ook een plaat die de imaginaire grenzen oprekte van wat met rapmuziek mogelijk was. Muzikaal vooruitstrevend, veelkleurig en veelzijdig, en een voorbode van de verregaande samensmelting van muziekgenres die in het streamingtijdperk inmiddels gemeengoed is.

Lauryn Hill noemde The Score later ‘een audiofilm’. Het is in de popmuziekgeschiedenis vrij zeldzaam dat een groep erin slaagt een zo sterk samenhangend en verhalend album te creëren, op basis van zoveel diverse inspiratiebronnen. En dat het tegelijk zo bruist van enthousiasme, speelse creativiteit, zelfverzekerde spitsvondigheid, culturele trots, en sociale en activistische bevlogenheid. In een groeiend commercieel rapklimaat, staken de Fugees met hun album scherp af tegen meer de groteske formules en opgeblazen imago’s, met een verhaal en geluid waarin hun dagelijkse realiteit weerklonk.

De muziek van Fugees stond zoals alle rapmuziek stevig in een langere traditie van Afro-Amerikaanse en Caribische muziek, en bracht die invloeden trots, herkenbaar en onverdund naar voren. Niet alleen in bijvoorbeeld samples of refreinen, maar ook in coverversies, en in het scheppen van gelijkwaardige ruimte in de muziek voor ratelende rapflows en melodieuze zang, voor stevige beats en akoestische instrumenten.

Fugees was een hiphop-act met de uitstraling van een traditionele band, met een rapper die bij liveshows graag op zijn knieën op het podium neerzeeg voor een gitaarsolo (Wyclef Jean) en een ronduit meesterlijke MC die daarnaast toevallig ook een van de grote zangeressen in de popgeschiedenis bleek (Lauryn Hill). Een vrouw ook trouwens die, in wat veel te lang een dominante mannenwereld was, als gedreven, scherpe en zelfverzekerde rapper de mannen in haar groep technisch nadrukkelijk de baas was – een sterke vrouwelijke MC die zo de deuren opende voor de generaties na haar.

Discografie:
– Blunted on Reality (1994)
– The Score (1996)

Singles:
– Vocab (1994)
– Nappy Heads (1994)
– Fu-Gee-La (1996)
– Killing Me Softly (1996)
– Ready or Not (1996)
– No Woman, No Cry (1996) – Cover van Bob Marley

Boek:
Ready or Not: The True Story of The Fugees door Jerry Barrow