Publicatiedatum 03-12-2023 Laatst gewijzigd 29-02-2024
Shoppen‘Protestzanger’, ‘de stem van zijn generatie’ en ‘de zanger die de popmuziek volwassen maakte.’ Bob Dylan krijgt tijdens zijn lange loopbaan al heel wat etiketten opgeplakt. Hij is vooral een eigenzinnige singer-songwriter die meer dan 60 jaar relevant weet te blijven.
The Beatles
Robert Allen Zimmerman, zoals hij op 24 mei 1941 geboren wordt, is in muzikaal opzicht een kind van het folk tijdperk. Zangers als Pete Seeger en Woody Guthrie – zijn voorbeelden in die tijd – gaan gewapend met een akoestische gitaar alle onrecht van de wereld te lijf. Op de eerste albums van Bob Dylan staan dan ook spaarzaam aangeklede liedjes vol strijdbare teksten zoals Blowin’ In The Wind, Masters Of War, A Hard Rain’s A-Gonna Fall en The Times They Are A-Changin’. Bob Dylan voelt zich toch al snel ingeperkt door de strenge regels van de folk en besluit zich – tot afgrijzen van de vele puristen binnen het wereldje – ook elektrische instrumenten te gaan gebruiken. Ondanks de protesten van zijn oude achterban weet hij met albums als Bringin’ It All Back Home (1965), Highway 61 Revisited (1965) en Blonde On Blonde (1966) een groot nieuw poppubliek te bereiken. In die periode scoort hij bovendien een wereldhit met Like A Rolling Stone – het nummer waarmee hij vermoedelijk altijd geassocieerd zal worden. Veel lof is er voor zijn songs, zijn unieke stemgeluid en vooral ook voor de poëtische kwaliteit van zijn teksten. Bob Dylan geeft de popmuziek een literaire dimensie. Het is geen geheim dat The Beatles, met George Harrison voorop, hierdoor geïnspireerd werden.
The Band
Zijn populariteit wordt zo groot, dat ook dit Bob Dylan op den duur gaat benauwen. Hij wordt gezien als de stem van de jaren 60 protestgeneratie, maar weigert zich op dat schild te laten hijsen. Na een mysterieus motorongeluk blijft hij enige tijd uit beeld, om als herboren terug te komen met aards klinkende albums als John Wesley Harding (1967), Nashville Skyline (1969 en New Morning (1970). In de jaren daarna volgt Bob Dylan zijn eigen weg. Hij zorgt in Amerika opzien met de bijzonder opgezette Rolling Thunder Revue, een rondreizend muzikaal circus met o.a. Roger McGuinn en Joan Baez als gasten. In 1975 komen ook de langverwachte Basement Tapes uit, een dubbel-lp met daarop het werk dat hij tijdens zijn retraite opnam met The Band. In datzelfde jaar brengt hij ook Blood On The Tracks uit, een album vol nieuwe songs die vooral geïnspireerd zijn op zijn huwelijk dat onafwendbaar op de klippen afstevent.
De Kuip
Bob Dylan is dan al een jaar of tien wereldberoemd, ook in de lage landen. Achteraf gezien is het dan ook opmerkelijk dat hij pas in de zomer van 1978 ons land voor de allereerste keer aandoet. Hij speelt op 23 juni in de Kuip. Het is het eerste popconcert dat in de Rotterdamse voetbaltempel georganiseerd wordt, wat de avond extra historisch maakt. De zanger zet zijn publiek al eerder op het verkeerde been, maar toch ziet niemand het aankomen dat hij zich een jaar later met grote overgave op het geloof stort. Van 1979 tot 1981 brengt hij drie platen uit waarop Bob Dylan zich als een ‘born again christian’ voorstelt. Vooral fans van het eerste uur reageren onthutst, maar in de loop van de jaren wordt duidelijk dat de zanger juist in deze religieuze periode enkele van zijn beste en meest geïnspireerde albums maakt. Met de eerste, Slow Train Coming, voorop. Hoewel hij daarna enkele uitstekende albums maakt, verlopen de jaren 80 en 90 verre van rimpelloos voor Bob Dylan. Hij worstelt met zijn plaats in de actuele popmuziek en probeert zich soms te krampachtig aan te passen – vooral op een plaat als Empire Burlesque uit 1985.
De zijstapjes
Hij weet in 1997 alle critici de mond te snoeren met het door Daniel Lanois geproduceerde Time Out Of Mind. Niet alleen bevat het zijn beste songs en teksten in decennia, Bob Dylan klinkt relevanter dan ooit – juist omdat hij zich helemaal niets meer aan lijkt te trekken van de vluchtige tijdgeest. Na deze artistieke comeback verdwijnt hij niet meer uit beeld. Letterlijk. In 1988 is hij al begonnen met zogenaamde Never Ending Tour, die hem sindsdien een groot deel van het jaar van straat houdt. Hij stapt alleen regelmatig het podium af om een nieuw album op te nemen, waarbij hij zich nog altijd van niets en niemand iets lijkt aan te trekken. Zo laat hij op het ijzersterke Together Through Life (2009) doodleuk het kerstalbum Christmas In The Heart (2009) volgen. De die-hard Dylan fans zijn inmiddels wel wat gewend en raken dus ook niet van de kook als hun held daarna ook nog eens op de proppen komt met Shadows In The Night (2015) waarop hij zich verliest in het repertoire van crooner Frank Sinatra. Wie niets kan met deze dartele zijstapjes, kan altijd nog terecht bij de gestaag uitkomende Bootleg Series reeks waar teruggegrepen wordt op oude albums en fases uit de lange loopbaan van Bob Dylan. Het zijn voorbeeldig samengestelde en gedocumenteerde box sets vol met deels nooit eerder uitgebracht materiaal.
De Nobelprijs
Het immense oeuvre dat Bob Dylan in meer dan 60 jaar opbouwt, levert hem talloze prijzen en onderscheidingen op. Hij ontvangt Grammy’s en Golden Globes, en heeft inmiddels een welverdiend plekje in de Rock and Roll Hall of Fame. Vrienden en collega’s lobbyen jaren om de zanger de hoogst denkbare waardering te bezorgen: de Nobelprijs. In 2016 is het zover. Bob Dylan ontvangt de Nobelprijs voor de literatuur. Het duurt echter dagen voor hij reageert op dit eerbetoon. Hij verbijstert vervolgens de hele wereld door de plechtigheden aan zich voorbij te laten gaan vanwege ‘eerder aangegane verplichtingen elders’. Typisch Dylan, weten we inmiddels.
De vlammetjes zijn bij veel van zijn generatiegenoten inmiddels langzaam gedoofd, zeker in artistiek opzicht. Bob Dylan onttrekt zich aan die natuurwet. In 2020 verrast hij diezelfde wereld met Rough And Rowdy Ways. De zanger vangt op een virtuoze manier de verwarrende tijdgeest door onder anderen een brug te slaan naar de dood in 1963 van John F. Kennedy. De argwaan over de officiële lezing van de moord heeft veel weg van het wantrouwen dat de coronacrisis bij de mensheid aanwakkert. Als zanger, componist en woordkunstenaar blijkt Bob Dylan, bijna 80 inmiddels, nog niets aan zeggingskracht en relevantie verloren te hebben. Van ophouden wil de oude meester dan ook niet weten. Als je dit stuk leest, is de kans groot dat hij ergens op een podium staat. In Baltimore, Huntington, Richmond of een van die andere Amerikaanse steden die hij de komende maanden aandoet.
(Selectieve) Discografie:
Albums die je niet links mag laten liggen:
Live albums:
Compilaties:
Topsingles:
TV Shows:
Docu/Film:
Podcast:
Boek:
Bob Dylan is een mysterie dat we al decennialang proberen te doorgronden. De hoes van het iconische album Bringing It All Back Home (1965) is al even fascinerend. Hierbij leggen...
Dylan was de eerste artiest die ooit in de Rotterdamse Kuip optrad. Het was een ‘rainy day’ in juni 1978 toen hij Nederland aandeed als onderdeel van een wereldtournee die op...
